Bệnh thán thư trên xoài là gì?
Thán thư là bệnh do nấm Colletotrichum gloeosporioides gây ra, thường xuất hiện trong điều kiện mưa ẩm, ít nắng, vườn rậm rạp. Bệnh gây cháy lá, đen hoa, thối trái, làm cây suy yếu, mất năng suất nghiêm trọng.
Đặc biệt, xoài bị bệnh thán thư khi đang trổ hoa và đậu trái non rất dễ bị rụng trái hàng loạt.
Tên dân gian: “bệnh cháy lá”, “nấm đen trái”
Nguy hiểm nhất vào mùa mưa, vùng miền Tây và Đông Nam Bộ.
Dấu hiệu nhận biết bệnh thán thư
1. Trên lá xoài
- Lá có đốm nhỏ nâu xám, hơi lõm xuống.
- Đốm lan rộng, tâm khô, mép đen, lá cong lại rồi khô cháy.
- Vết bệnh có hình tròn hoặc không đều.
Nguồn: https://tanthanhco.vn/tim-hieu-ve-than-thu-tren-xoai.html
2. Trên chùm hoa xoài
- Hoa chuyển màu nâu đen, khô dần và rụng trước khi đậu trái.
- Nhiều chùm hoa khô đen như bị xông khói, không cho trái.
Nguồn: https://trangtraiviet.danviet.vn/phuong-phap-phong-tri-benh-than-thu-hai-xoai-88810169-d38972.html
3. Trên trái xoài
- Trái non có đốm nâu đen, mềm và chảy nước, nhanh chóng rụng sớm.
- Trái lớn có vết bệnh màu đen, lún nhẹ vào thịt – thối nhũn từ trong ra.
- Gặp mưa nhiều, bệnh lan rất nhanh – 1 trái bệnh có thể lây cả cây.
Nguồn: https://trangtraiviet.danviet.vn/phuong-phap-phong-tri-benh-than-thu-hai-xoai-88810169-d38972.html
Nguyên nhân gây bệnh thán thư
- Nấm Colletotrichum tồn tại sẵn trên lá, cành, đất, vỏ trái.
- Độ ẩm cao, thiếu nắng, cây rậm rạp là điều kiện thuận lợi phát bệnh.
- Vườn không được cắt tỉa thông thoáng, tưới tràn vào tán lá.
- Dùng giống không sạch bệnh, phân bón dư đạm – làm cây mềm yếu.
Thiệt hại do thán thư gây ra
- Rụng trái non ồ ạt, không còn khả năng thu hoạch.
- Trái lớn bị thối làm giảm giá bán, khó bảo quản.
- Cây suy yếu, ra hoa ít cho vụ sau, phải trồng lại sớm hơn dự kiến.
- Nếu không xử lý, mỗi năm thiệt hại 30–60% sản lượng.
Cách phòng và trị bệnh thán thư trên xoài
1. Cắt tỉa tán – làm vườn thông thoáng
- Sau thu hoạch, nên cắt bỏ cành bị sâu bệnh, cành sát đất.
- Đảm bảo ánh sáng lọt vào giữa tán cây.
- Dọn sạch lá rụng, cỏ dại – hạn chế nơi nấm trú ngụ.
2. Không tưới tràn lên hoa, trái
- Dùng vòi tưới gốc, không phun nước vào tán.
- Tưới sáng sớm, tránh giữ ẩm kéo dài trên lá, hoa.
3. Bón phân cân đối, không dư đạm
- Dùng thêm phân lân, kali, vôi bột định kỳ giúp cây cứng cáp.
- Tránh bón phân chuồng tươi làm phát sinh nấm.
4. Phun thuốc phòng bệnh đúng thời điểm
- Thời điểm: trước trổ hoa 10–15 ngày, lặp lại 7–10 ngày/lần nếu mưa nhiều.
- Thuốc phòng trị hiệu quả:
- Mancozeb
- Chitosan
- Copper hydroxide
- Azoxystrobin
- Difenoconazole
Gợi ý dùng thuốc sinh học – ít độc, ít kháng thuốc – nếu vườn sạch và phòng sớm.
Lưu ý khi dùng thuốc
- Luân phiên hoạt chất – không xài 1 loại liên tục.
- Ngưng phun thuốc 14–21 ngày trước thu hoạch.
- Mang khẩu trang, găng tay khi phun.
- Không phun gần giếng nước, ao nuôi cá.
Kết luận
Bệnh thán thư trên xoài là “kẻ phá hoại thầm lặng” – có thể xuất hiện âm thầm nhưng làm rụng trắng trái, khô lá, cây kiệt sức. Việc nhận diện sớm – phòng ngừa tốt – xử lý đúng kỹ thuật là yếu tố quyết định giữ năng suất và chất lượng vườn xoài.
Lời khuyên:
- Vườn thông thoáng – tưới gốc – không dư đạm
- Phun phòng trước mùa mưa – chọn thuốc phù hợp
- Cắt bỏ và tiêu hủy trái, cành bệnh – không để lây lan
Nguồn tham khảo:
- Viện Cây ăn quả Miền Nam (SOFRI)
- Trung tâm BVTV phía Nam – Bộ NN&PTNT
- Hướng dẫn kỹ thuật IPM trên xoài – Đồng Tháp, Tiền Giang, Hậu Giang (2023)
