BỆNH VÀNG LÙN, LÙN XOẮN LÁ Ở LÚA: NHẬN BIẾT SỚM & CÁCH PHÒNG TRỊ TỪ RUỘNG

Bệnh vàng lùn, lùn xoắn lá là gì?

Đây là bệnh do virus gây ra, được truyền chủ yếu bởi rầy nâu – một loại côn trùng nhỏ chuyên hút nhựa cây. Khi bị nhiễm virus, lúa không phát triển được, lùn thấp, lá xoắn lại như bị “rút ngắn”, không trổ bông, gây thiệt hại nặng cho bà con.

Ở các tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long, bệnh này từng gây mất trắng hàng trăm hecta nếu không kịp xử lý.

Nguyên nhân chính gây bệnh

Rầy nâu mang virus: chính là “người vận chuyển” virus từ ruộng này sang ruộng khác.
Gieo sạ không né rầy: gieo trúng thời điểm rầy di trú dễ khiến lúa nhiễm bệnh ngay từ đầu vụ.
Giống lúa yếu, dễ nhiễm: như IR50404, OM5451 nếu không có kháng virus.
Không tiêu hủy lúa bệnh kịp thời: để lại ruộng bị lùn là nơi trú ngụ cho rầy và virus.

Triệu chứng dễ nhận biết

Bệnh vàng lùn

Cây lúa lùn hẳn lại, thấp hơn cây bình thường.
Lá lúa chuyển vàng từ chóp xuống – dễ nhầm với thiếu đạm.

Nguồn: https://vietthanghanoi.vn/benh-vang-lun-tren-cay-lua/

Lá không rụng nhưng mềm yếu, lá non đứng dựng.

Bệnh lùn xoắn lá

Lá non cuộn xoắn lại, ngắn, dựng thẳng.
Cây không trổ bông hoặc trổ nhưng bông ngắn, hạt lép.

Nguồn: https://sinhhocchaua.com/benh-vang-lun-va-lun-xoan-la-tren-lua/

Giai đoạn sớm có thể nhầm lẫn với cây bị còi cọc.

Cách xử lý hiệu quả: 6 bước không thể bỏ qua

1. Gieo sạ né rầy

Theo dõi lịch né rầy do Trung tâm Bảo vệ Thực vật công bố.
Tránh sạ đúng thời điểm rầy nâu vào giai đoạn di trú rộ (thường là đầu hoặc cuối mùa mưa).

2. Chọn giống kháng bệnh

Dùng giống đã qua chọn lọc có tính kháng virus: OM4900, OM7347, VD20…
Không tái sử dụng giống từ ruộng đã bị bệnh.

3. Xử lý rầy sớm

Phun thuốc đặc trị rầy nâu ngay khi mật độ vượt ngưỡng (khoảng 1500–2000 con/m²).
Ưu tiên thuốc gốc Imidacloprid, Dinotefuran, Thiamethoxam (luân phiên để tránh lờn thuốc).

Nguồn: https://thuonghieuvaphapluat.vn/diet-tan-goc-ray-nau-gay-hai-cho-lua-d30314.html

4. Nhổ bỏ cây bệnh – không để lây lan

Phát hiện sớm cần nhổ bỏ cây bị lùn xoắn, mang ra khỏi ruộng và tiêu hủy.
Không để lúa nhiễm bệnh lẫn trong ruộng sẽ lây nhanh hơn gió thổi.

5. Bón phân cân đối

Giảm đạm, tăng lân và kali để cây cứng khỏe, ít bị rầy chích hút.
Có thể bổ sung thêm silic, kẽm bằng cách phun phân bón lá 2 lần trong giai đoạn đẻ nhánh.

6. Vệ sinh đồng ruộng cuối vụ

Sau khi thu hoạch, xử lý rơm rạ kỹ, cày vùi hoặc ủ với chế phẩm sinh học.
Không để mầm bệnh và rầy còn sót lại vụ sau.

Áp dụng kỹ thuật mới dễ hiểu – dễ làm

Dùng máy bay không người lái (drone) để theo dõi diện rộng phát hiện bệnh sớm.
Cảm biến thông minh đo mật độ rầy (nếu có điều kiện, dùng trong mô hình ruộng công nghệ cao).

Kết luận

Bệnh vàng lùn, lùn xoắn lá không thể chữa khỏi khi lúa đã nhiễm virus. Nhưng nếu phát hiện sớm, phòng rầy tốt, gieo sạ hợp lý thì hoàn toàn có thể giữ được mùa bội thu. Đừng chờ thấy cây vàng mới ra tay – hãy bắt đầu từ trước khi sạ giống.

Bạn đã từng bị bệnh vàng lùn làm mất mùa chưa? Bình luận chia sẻ kinh nghiệm hoặc hỏi ngay để được hướng dẫn cụ thể!

Nguồn tham khảo: